Βγαίνοντας από τα Χανιά από τον δρόμο της Σούδας προς το Ρέθυμνο, στο 16ο χιλιόμετρο, όπου βρίσκονται οι φυλακές του Καλαμίου, ο δρόμος στρίβει προς τα δεξιά και ανεβαίνει σε έναν ψηλό τόπο, όπου βρίσκεται το χωριό Μεγάλα Χωράφια. Εδώ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς και ιστορικούς τόπους της δυτικής Κρήτης, η μεγάλη αρχαία πλούσια εμπορική και βιομηχανική πόλη Άπτερα.
Χτισμένη πάνω σε ένα επιβλητικό βραχώδες ύψωμα, που δεσπόζει πάνω από τον κόλπο της Σούδας. Η πόλη των ιστορικών χρόνων είχε οχύρωση, με τείχος που είναι ακόμη ορατό σε πολλά σημεία. Μία από τις σπουδαιότερες πόλεις - κράτη της Κρήτης. Αναφέρεται ήδη στις πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής (14ος - 13ος αι. π.Χ.) και εξακολουθεί να ζει μέχρι και τον 7ο αι. μ.Χ., οπότε καταστρέφεται από ισχυρό σεισμό.

 

Άπτερα Δωμάτιο Ελαιοτριβείου	Άπτερα Το τροπιείον και η μυλόπετρα του

Οι γραπτές πηγές και τα αποτελέσματα των μέχρι τώρα ανασκαφικών ερευνών δείχνουν ότι η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής της πόλης ήταν οι πρώιμοι ελληνιστικοί χρόνοι (τέλος 4ου - 3ος αι. π.Χ.), οπότε είχε ισχυροποιηθεί και οικονομικά και πολιτικά και άρχισε να κόβει δικό της νόμισμα.
Η Απτέρα περιβαλλόταν από τείχος το οποίο σώζεται σήμερα σε μήκος 4 χιλιομέτρων περίπου. Το είδος της δόμησης χρονολογεί την κύρια περίοδο κατασκευής του στον 4ο αι. π.Χ. Η κεντρική είσοδος της πόλης βρισκόταν στα δυτικά, ενώ υπήρχε και άλλη δευτερεύουσα στα ανατολικά.
Πάνω στην οχυρή ακρόπολη σώζονται τα επιβλητικά ερείπια τεράστιων θολωτών δεξαμενών και άλλων δημόσιων οικοδομημάτων των ρωμαϊκών και των πρωτοβυζαντινών χρόνων.
Έχουν ανασκαφτεί ένας μικρός δίχωρος ναός των ελληνιστικών χρόνων και τμήμα του Βουλευτηρίου των ρωμαϊκών χρόνων. Σώζονται ακόμη το βενετοκρητικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου και το φρούριο Ιτζεδίν της Τουρκοκρατίας.

Πρόσφατη σημαντική ανακάλυψη αποτελεί το ηρώον, τμήμα του οποίου αποκαλύφθηκε ακριβώς έξω από τα τείχη, κοντά στη δυτική είσοδο της πόλης. Οι πεσσοί φέρουν επιγραφές με τα ονόματα των ηρώων.
Η  Αγροικία με το ελαιοτριβείο
Τα τελευταία χρόνια ανασκάφτηκε στη νοτιοδυτική περιοχή της πόλης, τμήμα εκτεταμένης αγροικίας των ρωμαϊκών χρόνων. Βρίσκεται στα δεξιά του κύριου αρχαιολογικού χώρου (όπου η Μόνη του Αγιου Ιωάννη Θεολόγου), μέσα σε ελαιώνες. Η οικία αυτή είχε στο κέντρο μια περίστυλη αυλή (5 Χ 7 κίονες ) που περιβάλλεται από στοά στεγασμένη με κεραμίδια. Οι κίονες ήταν από πωρόλιθο και είναι πεσμένοι οι περισσότεροι μεσα στην αυλή. Ένα διαμέρισμα είχε βιοτεχνικό χαρακτήρα. Εδώ είναι μια από τις ελάχιστες γνωστές ανασκαφικά περιπτώσεις, όπου οι ελαιουργικές εγκαταστάσεις βρέθηκαν στη θέση τους.
Το εργαστήριο ελαιοπαραγωγής στην Άπτερα κάλυπτε ένα μεγάλο ορθογώνιο χώρο. Στη μια πλευρά υπήρχε ένα πηγάδι, απαραίτητο για τη λειτουργία της εγκατάστασης. Σε μια γωνία του χώρου, που πιθανόν ήταν στεγασμένος, στέκει η μεγαλη κοίλη πέτρινη λεκάνη άλεσης, και μια κυρτεπίπεδη μυλόπετρα στη θέση της πάνω στη λεκάνη.  Με  βάση αυτή την εγκατάσταση μπορούμε ν περιγράψομε πως λειτουργούσε ένα ελαιοτριβείο στα ελληνορωμαϊκά χρόνια στην Κρήτη.

Ο τύπος του ελαιοτριβείου που χρησιμοποιήθηκε στην ελληνορωμαϊκή περίοδο αποτελείται την κοίλη πέτρινη λεκάνη άλεσης και μια ή δυο κυρτεπίπεδες μυλόπετρες. Αυτές οι δυο ήταν συνδεμένες σε ένα σύστημα οριζόντιων και κάθετων ξύλινων δοκών. που είναι μπηγμένες Έτσι υπήρχε δυνατότητα συνεχούς άλεσης, αφού η ελαιοζύμη απομακρυνόταν σταδιακά για το ελαιοπιεστήριο και το ελαιοτριβείο τροφοδοτούνταν με νέο ελαιόκαρπο. Οι μυλόπετρες κατασκευασμένες από σκληρό ασβεστόλιθο ή πωρόλιθο και οι επιφάνειες τους ήταν αδρές ή ανάγλυφες για να πετυχαίνεται καλύτερη άλεση. Είχαν στο κέντρο τετράγωνη οπή για τη στερέωση στην οριζόντια δοκό. Περιστρέφονταν από ανθρώπους ή ζώα με τη χρήση βοηθητικών ξύλινων μοχλών.