Ιδιωτικό ελαιοτριβείο (Ο μύλος του Πρινάρη), Χρωμοναστήρι Ρεθύμνου
(18ος αι.)

Ο ελαιόμυλος με τρεις μυλόπετρες	Το μεταλλικό πιεστήριο

Το ελαιοτριβείο ιδιοκτησίας Πριναράκη βρίσκεται στο ΒΑ τμήμα του οικισμού Χρωμοναστήρι, ο οποίος έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1980. Αποτελεί τμήμα ενός μεγάλου οικιστικού συγκροτήματος, που αναπτύσσεται από μια μικρή αυλή. Τα ίδιο το ελαιοτριβείο είναι ένα ισόγειο κτίσμα που καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του συγκροτήματος με χαμηλότερο όμως επίπεδο και φέρει δύο χώρους. Ο δυτικός χώρος καλύπτεται με δίριχτη κεραμωτή στέγη και ο ανατολικός με μονόριχτη, αποτέλεσμα όμως πρόσφατης επέμβασης ανακαίνισης του κτιρίου.
 
Τα μορφολογικά του στοιχεία, όπως τα τοξωτά θυρώματα και η σωζόμενη σκαρπωτή γωνία από λαξευτή λιθοδομή, μας παραπέμπουν στον 18ο αι. Τόσο η βόρεια είσοδός του από την πλατεία, όσο και η νότια, που επιτρέπει την επικοινωνία με το υπόλοιπο συγκρότημα, οδηγούν στον κύριο χώρο του ελαιοτριβείου. Υψηλό ημικυκλικό τόξο στο μέσο του δωματίου διαχωρίζει τις δραστηριότητες παραγωγής του λαδιού. Στο κέντρο του ανατολικού τμήματος βρίσκεται ο ελαιόμυλος που κυριαρχεί στο χώρο. Η κτιστή υψηλή στρώση (βάση), που το άνω μέρος της διατρέχει περιχείλωμα από λαξευτή λιθοδομή, φέρει τρεις ανισομεγέθεις μυλόπετρες. Στην ΝΔ γωνία, δύο κτιστές μαντζαδούρες χρησίμευαν για το τάισμα των ζώων που κινούσαν τη φάμπρικα. Στο δυτικό χώρο βρίσκεται ακέραιο το μεταλλικό πιεστήριο και η μεταλλική κατασκευή-βίντσι, στερεωμένη στο δάπεδο, που χρησίμευε για την περιστροφή του πιεστηρίου. Το νότιο τμήμα του χώρου καταλαμβάνει ανοιχτός άνωθεν κτιστός ληνός, με δύο στόμια εκροής στην κύρια όψη του. Στην πραγματικότητα, όπως συνηθιζόταν σε αρκετά ελαιοτριβεία, ο χώρος χρησίμευε την περίοδο λειτουργίας του ελαιοτριβείου ως χώρος αποθήκευσης του ελαιοκάρπου και τους θερινούς μήνες ως πατητήρι για την παραγωγή μούστου. Σήμερα, για εξοικονόμηση χώρου, το πατητήρι έχει διαμορφωθεί με ξύλινο πάτωμα στο άνω μέρος, στο οποίο οδηγεί μικρή κλίμακα, ενώ το εσωτερικό του ως αποθηκευτικός χώρος.

Το ελαιοτριβείο τα τελευταία χρόνια, αφού συντηρήθηκε και ανακαινίστηκε από το σημερινό ιδιοκτήτη του, αποτελεί έναν επισκέψιμο χώρο στον οποίο ο επισκέπτης, εκτός από τις ίδιες τις εγκαταστάσεις παραγωγής λαδιού, μπορεί να δει και τα διάφορα άλλα απαραίτητα σύνεργα της διαδικασίας: τους ντορβάδες, τα μεταλλικά δοχεία αλλά και σειρά φωτογραφιών που δείχνουν τον τρόπο λειτουργίας του. Στο δεύτερο χώρο, που επικοινωνεί με τον πρώτο με μικρή θύρα, έχουν τοποθετηθεί επίσης χρηστικά, κυρίως, αντικείμενα λαογραφικού ενδιαφέροντος.