Ταυτότητα ΣΕΔΗΚ 
| ||
  |
Η εξέλιξη της φάμπρικαςΣτην Κρήτη, πριν τον πόλεμο, η τεχνολογία παραγωγής λαδιού αναπτύχθηκε με αργό ρυθμό. Όπως προαναφέραμε, ο παλιότερος τύπος φάμπρικας ήταν ξύλινος, με λίγα μεταλλικά καρφιά, και είχε μόνο μία πέτρα με διάμετρο, κατά μέσον όρο, 1,15μ. Η μυλόπετρα ήταν δεμένη με ξύλινα εξαρτήματα στο κάτω άκρο ενός κάθετου άξονα, το “αξόνι”, που γύριζε μέσα σε μια λεκάνη, το “αλώνι”, στρωμένη με ελιές. Το αξόνι ήταν συνδεδεμένο με ένα οριζόντιο ξύλο, το “ζυγό”, στην έξω άκρη του οποίου είχε ζευτεί κάποιο ζώο, μουλάρι ή άλογο. Το άλεσμα των ελιών γινόταν με τις στροφές του ζώου γύρω από τη λεκάνη. Με την κίνηση αυτή κυλούσε η πέτρα πάνω από τις σκορπισμένες ελιές του αλωνιού και τις έκανε ζύμη.
Η φάμπρικα, με μία πέτρα χρειαζόταν τουλάχιστον τρία άτομα για τη λειτουργία της. Ένας έπρεπε να περπατάει γύρω – γύρω με το ζώο και να σπρώχνει με το “παλαμάκι” τη ζύμη προς το κέντρο της λεκάνης για να αλέθονται καλά οι ελιές. Τα άλλα δύο άτομα έριχναν καινούριες ελιές και, καμιά φορά, βοηθούσαν το ζώο να τραβήξει το ζυγό. Ο νεότερος τύπος φάμπρικας με τρεις ή τέσσερις πέτρες, ήταν πιο αποτελεσματικός, γιατί δούλευε πιο γρήγορα, και χρειαζόταν λιγότερα άτομα για τη λειτουργία του. Οι μυλόπετρες είχαν διαφορετικά μεγέθη και βρίσκονταν σε διαφορετικές αποστάσεις από το κεντρικό αξόνι. Η μεγαλύτερη πέτρα, η πιο κοντά στο αξόνι, είχε, κατά μέσον όρο, διάμετρο 0,71μ, και η μικρότερη, στην έξω άκρη της λεκάνης, 0,46 μ. Δούλευε δε ως εξής: από το κοφίνι στον επάνω όροφο οι ελιές έπεφταν στη μέση το αλωνιού και αλέθονταν, πρώτα με τη μεγαλύτερη πέτρα, και μετά με τις μικρότερες που κινούνταν πιο γρήγορα. Οι πέτρες, με εσωτερικά σιδερένια εξαρτήματα, ήταν δεμένες με σιδερένιες βέργες σε τρία ή τέσσερα οριζόντια δοκάρια για ισορροπία και στήριξη. Το παλαμάκι, δεμένο στο ζυγό, έσπρωχνε αυτόματα τη ζύμη προς το μέσον της λεκάνης.
Αναζήτηση
